Skip to main content

बुद्ध धम्मात नक्की काय?

बुद्ध धम्मात नक्की काय\




/kekZarjkpk ,sfrgkfld y<k ,desokf}rh; nfyrkapk egkuk;d MkWa ckcklkgsc vkacsMdjkauh ;”kLohjhR;k y<yk- ukxHkwfeP;k e`rizk; >kysY;k tkf.kokauk jkrksjkr lpsru dj.;kpk egkijkØe ;k Hkwfeiw=kus d:u ns”kkpkp uOgs rj lkÚ;k txkps dkypØp cnywu Vkdys- tacqf}ikrhy vf[ky ek.kwldhpk /kEe f”kdo.kkÚ;k cq)kP;k /kEekps vla[; vMp.kh lgu djhr vk/kqfud Hkkjrkr iqu:Tthou dsys- ek.klkyk ek.kwl Eg.kwu tx.;kpk lerk] Lokra«;] ca/kqrk] U;k;] LokfHkeku] gDd] la?kVu] LolkeF;Z] f”k{k.k ns.kkjk cq)kpk /kEe nsÅu MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkauh dksV;ko/kh cgqtukaojrh midkj dsys vkgs-
izkjafHkp lkaxkosls okVrs dh txkrY;k tso<;k /kekZpk vH;kl fuysZi o iwoZxzgfojfgr n`"Vhus MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkauh dsyk ( rso<k dks.kR;kgh rFkdfFkr fo}ku Eg.kfo.kkÚ;kus dsyk ukgh- loZ /kekZkpk vH;kl d:u ekuuokP;k dY;k.kkpk ,d loZJs"B Ik;kZ; R;kauh fuoMyk o rks Eg.ktsp cq)kpk ^/kEe*- 1956 iklwu rs vkti;ZarP;k lkekftd] vkfFkZd] jktdh;] lkaLd`frd ifj.kkekaph rqyuk bFkY;k brj /kfeZ;ka”kh dsY;kl 1956 P;k iwfoZps vLi`”; Eg.kfoys tk.kkjs vkt loZ {ks=kr czkã.kkis{kkgh eqBHkj ljl Bjr vkgs- ,o<sp uOgs rj ,dfoljO;k “krdkr Hkkjrh; lektkr iwohZ czkã.kkyk ts LFkku gksrs rs udGri.ks vkt ckS)kauk feGk;yk ykxys- gs dq.;kgh ln~fopkjh ek.klkyk fun”kZukl ;sbZy- ghp nwjn`"Vh MkW- vkacsMdjkauk gksrh Eg.kwup R;kauh vkiY;k yk[kks cgwtu cka/kokalg ckS) /kEekph nh{kk ?ksryh-
cq) /kEe gk vk/kh dY;k.ke~( e/; dY;k.ke~ vkf.k vafregh dY;k.ke~p vlY;keqGs ( rlsp cq)kph tUeHkweh vkf.k cq)/kEekpk mxep Hkkjrkrhy vlY;keqGs izfrxkE;kauk rks vusd iz;Rukarhgh Hkkjrkrwu gíikj dj.ks 'kD; >kys ukgh-  dkj.k cq) /kEe Eg.kts ^ek.klkph ek.kwldh ti.kkjk ln~/kEe gks;*- Eg.kwup MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkauk vusd /kfeZ;kauk vkiY;k /kekZr ;s.;klkBh ukukfo/k vkfe"ks nk[koyh gksrh- ijarq vkiY;k vla[; nfyr] vLi`”; cka/kokaP;k lq[kkpk o Hkkoh fi<;kaP;k eqfDrpk ekxZ QDr cq) /kEekrp R;kauk fnlyk o rks vkt lkFkZ >kY;kps vkt vki.k vuqHkorks vkgs-
Ø  cq)kP;k /kEekpk laf{kIr izkjaHkdky
vfMp gTtkj o"kkZiwohZ Egk.kts b-l- iwoZ 563 lkyh cq)kpk tUe >kyk- b-l- iwoZ 1500 P;k toGikl vk;kZauh fla/kw [kksÚ;krhy bFkY;kp ewyfuok”;koj vkØe.k d:u vkiY;k prwj dkO;kus gk lwfid izakr cGdkfoyk- R;kosGh ^fganw* gh ladYiukp uOgrh rsOgk gs vk;Zyksd Lor%yk Js"B o lUekuuh; letr Eg.kwu Lor%yk vk;Z Eg.kor- vk;Z ;k 'kCnkpk vFkZgh laLd`r ok izkd`rkr vknjuh;] Js"B vlkp fnyk vkgs- rsOgk fganw gk 'kCn dqBY;kgh fBdk.kh mYys[kysyk ukgh- lokZr ifgys ^fganw* ;k 'kCnkpk mYys[k vk<Grks rks Eg.kts b-l- 1030 e/;s vYcs:.khus dsysyk- ^fganw* ;k 'kCnkpk vFkZ ^dkfQj*- lkaxk;ps rkRi;Z vls dh cq)kP;k dkGkrhy lkekftd ifjfLFkrh gh vfr'k; lq[kkog gksrh- loZ lektkr 'kkarh o lq[kkps lkezkT; gksrs-
cq)kP;k /kEe izlkjkpk izkjaHk dkSf.M.;] oIi] Hkfn;] vLlftr o egkuke ;k ikp czkã.k ifjoztdkiklwu gksrks- rks ekuorkdsanzh /kEe vfr”k; osxkus yksdfiz; >kyk o oSfnd czkã.kkauk R;kpk vMlj okVw ykxyk- czkã.kkaps Js"BRo deh gksÅ ykxys- ;k fHkrhiksVh ca)kpk /kEe ;k Hkwferwu m[kMwu Vkd.;klkBh lukrU;kauh ukukfo/k iz;ksx dsys- R;krykp ,d Eg.kts iratyh o iq”;fe= 'kqax ;kauh /kEekpk izlkj dj.kkÚ;k egkcykf/kd`r lezkV v”kksdkP;k ofgokVsus pky.kkÚ;k nsokuafiz; c`gnzFk egkjktkapk nxkckthus [kw.k dsyk- iq”;fe=kus vusd fHkD[kqaps f”kjdku d:u ckS) ok³~e; o i;kZ;kus ca) /kEep ;k Hkwferwu uke”ks"k dj.;kpk ?kkV cka/kyk gksrk- rj iratyhus Le`rh fygwu lektkph czkã.kh /kekZph eqGa ?kêa dj.;kpk cgqtukaP;k v/kksxrhlkBh vekuq"k fu;ekoyh r;kj d:u R;kauk lGksdhiGks d:u lksMys- ek= ek.klkaP;k ek.kwldhpk vftaD; /kEe gkp lektkr brdk :tyk dh vfMp gtkj o"kkZuarjgh rks rso<;kp ltZu”khyrsus lektkr izLFkfir >kyk-
gk bFkojpk cq) /kEekpk laf{kIr iaokl ikfgY;kuarj 20 O;k 'krdkpk uohu vkfo"dkj ?kMyk rks MkW- ckcklkgsc vkscsMdjkaP;k :ikus- vkiY;k nfyr vl.;kP;k vla[; ;kruk lkslwu R;koj ekr dj.;kpk fu/kkZj ckcklkgsckauh dsyk- vusd o"kZ fofo/k /kekZpk l[kksy o ln~lnfoosd cq)hus vH;kl d:u v[ksj Hkkjr Hkwferhypcq)kP;k /kEekus vkiys o vkiY;k lekt cka/kokaps dY;k.k lk/kw 'kdrks( ;k nwjn`"Vhus R;kauh loZ /kekZaps vkfe"k /kqMdkowu cq)kP;k thou tx.;kP;k i)rhpkp Eg.kts cq)kP;k /kEekpk 14 vkDVks- 1956 jksth Lohdkj dsyk- ghp [kjh cq)kP;k iqu:Tthoukph [kjh ik;jh gks;-
Ø   fganw /kekZph ^ek.kwl* gh ladYiuk
eWfD>e xksdhZ ¼Maxim Gorkey½ ;k jf”k;u ys[kdkP;k ers ^;k txkr loZJs"B o loZlqanj dk; vlsy rj rks Eg.kts ^ek.kwl*- i.k ;kp ek.klkyk fganw /kekZr o.kkZJekuqlkj i'kw] i{kh o dhM;k&eqax;kais{kkgh ghu ntkZ fnY;k tkrks- LokHkkfodp dks.kR;kgh nfyr] ihfMr] LokfHkekuh ek.klkyk fganw lekt O;oLFksP;k fo"ke okx.kwdheqGs gsp iz”u iMr vlrhy-----
1½Li`”;kLi`”; useds vkgs dk;\ vkf.k vkgs rj gk Hksn dk\
2½nfyr ihfMrkauk lUekuiwoZd okx.kwd o thou tx.;kph la/kh dk nsr ukgh\
3½laLdkj vkf.k f”k{k.kkiklwu fi<;ku~fi<;k R;kauk dk oafpr  Bsoys vkgs\
4½eafnj izos”k dk ukdkjY;k tkrs\
5½vkfFkZd mUUkrhlkBh ok /kulap;klkBh vkEgkykp ca/ku dk\
6½vfr”k; ghu ntkZph dkes QDr vkEgh nfyrkauhp dk djk;ph\
7½nfyrgh fganwp vkgs rj ex gh fo"kerk dk\ vkepsp 'kks"k.k dk\
8½fganw&fganw e/;sp gk HksnHko dk\

vls y{kko/kh iz”u vkgs dh T;kps mRrj fganw /kekZP;k dks.kR;kgh 'kk[ksus fnys rjh R;kapk LokFkZ m?kMm?kM Li"V  gksrks- vkrk vki.kklp lrdZ jkgwu ;kiklwu eqDrrk d:u ?ksryh ikfgts- vkf.k rs tj VkGk;ps vlsy rj ts eqG uklda vkgs rs eqGap miVwu Vkdwu uO;kus chtjksi.k dsys ikfgts- ;k Hkkjrkr fganw] eqfLye] f”k[k] blkbZ] ckS) v”kk loZp tkrh /kekZps yksd jkgrkr- rjhgh gs fganw /kekZrys lukruh Eg.kfo.kkjs fganw e/kY;kp [kkyP;k o.kkZrhy yksdkaukp dk NGrkr\ eqfLye fdaok f”k[kkauk rs vkiY;k ca/kukr dk Bsor ukgh ;kpsgh ,d iz;kstu vkgs- ^liZ csMdkyk NGrks i.k eqaxlkyk ikgwu Q.kk [kkyh Vkdrks]3 fganw /kekZP;k ik;krGh iMysY;k vLi`”; oxkZyk csMdkizek.ks letwu rks R;kps gkykgky djrks( i.k eqlyeku eqaxlk”kh xkB iMyh dh ;kp fganwaph xk=s f<yh iMrkr-Eg.kwu fganw /kekZps loZ vekuq"kh NG Fkkacok;ps vlsy rj R;kpk R;kx dj.ksp b"V Bjrs- ek= bFksgh ,d rtfot d:u Bsoyh vkgsp vk/;kfRed HkksGsi.kkpk Qk;nk ?ksÅu R;kauh dkYifud xhrsP;k ek/;ekrwu tulkekU;kauk fHkrh ?kkywu fnyh vkgs- /kekZarj dsys rj vLi`”;kaukp nks"k ns.ks ok R;kaP;koj /keZnzksg&ns”knzksgkpk vkjki yko.ks fdaok ^Lo/kekZr jkgwu ej.ksgh Js;Ldj i.k ij/kekZpk Lohdkj dj.ks ikiog o Hk;kog vkgs]- ;k fHkrhus vusd cka/ko ^Lo/kekZ* rp f[kpir iMys vkgs- gk fu"d"kZ [kqí MkW- ckcklkgsckapk vkgs- vk/kqfud dkGkr cgqtukauh ;k xks"Vhiklwu cks/k ?ksÅu] vkRefparu d:u ;ksX; fu.kZ;kizr iksgpys ikfgts- fganw /kekZr jkgwu ek.kwl Lor%pk ok brjkapk dq.kkpkgh fodkl d: 'kdr ukgh- ftFks ek.klkyk ek.kwl Eg.kowu ?ks.;kpkgh gDd ukgh R;k dksMekjk dj.kkÚ;k fganwaP;k njoktk ulysY;k beY;kP;k cqMk”kh rqEgh jkgrkp dls \ vkiys iwoZt vMk.kh] vKkuh gksrs Eg.kwu R;kauh ;k ;kruk lgu dsY;k- ;klkBh loZ ekuo tkrhyk dsoG ,dp i;kZ; vkgs rks Eg.kts cq)kP;k /kEekpk !  gs fufoZokn lR; vkgs rs dq.kkgh lqK ek.klkyk pkSQsj utj fQjowu fujh{k.k dsys rjhgh pVdu y{kkr ;sbZy- ek= dsoG /kekZarj dj.ks Eg.kts vkiyk fodkl >kyk vls uOgs- /kekZarj gh dkgh iksj[ksG ok ekStspk fo"k; uOgs \*4 /kekZarj dsY;kojp [kjk ekulkpk uohu tUe gksrks- iwokZJehP;k laLdkjkauk frykatyh nsÅu loZLoh uO;k /kekZph vkpj.k i)rh vkRelkr djkoh ykxrs- /keZ R;kxwu /kEe Eg.ktsp cq)kus lkafxrysY;k dY;k.kdkjh thou tx.;kP;k i)rhpk dkVsdksji.ks vafxdkj djko;kl gok- rsOgkp bfPNr lek/kku o lq[kh thoukpk LokuqHko ?ksrk ;sbZy o ek.klkyk ek.kwl vkf.k R;kps LoRo lkiMsy-
Ø  /kekZarjklkBh cq) /kEep dk \
;k iz”ukps mRrj ns.ks vxnh lksis gksÅu tkrs rs Eg.kts MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkaeqGs- ckcklkgsckauk /kekZarjkph tk.kho ponkj rG;kP;k y<;kuarj izd"kkZus tk.koyh- R;kapk txkrhy /kekZapk vH;kl ikgw tkrk ckcklkgsckauh tso<k lk[kksy o loZ dkaxksjs pkpiwu R;krhy xq.knks"kkalg rkfRod fopkj d:u ,dk fu"d"kkZi;Zar iksgp.ks QDr vkf.k QDr ckcklkgsckaukp teys- HkkSfrdoknh] bgoknh] tMoknh] ykSfdd thouk”kh izkekf.kd vl.kkÚ;k o dk;Zdkj.kHkkokpk LFkk;hHkko vl.kkÚ;k cq)kP;k ifjiw.kZ /kEekpk R;kauh Lohdkj dsyk-
/kekZarjkpk gk fopkj 1927 P;k ponkj rG;kP;k y<;kiklwu lw: >kyk gksrk- ^cfg"d`r Hkkjr* o ^turk* ;k o`Rri=kae/kwu gh Hkwfedk Li"V gksrs- fofo/k tkrh ,d= ;sÅu la?kVu r;kj >kY;kuarj vkgs R;k /kekZpk R;kx d:u ,dk lw=kr loZ nfyr ihfMrkauk vk.k.ks gk gsrw ckcklkgsckapk gksrk- ^/keZ* ;k 'kCnkpk lukrU;kauhp ykoysyk vFkZ Eg.kts R;kaps rFkdFkhr usrs yks- fVGdkauh lkafxrysyk /kekZpk vFkZ ^T;kus loZ iztsps /kkj.k gksrs rks /keZ-* ek= bFks iztk dks.k \ rj QDr czkã.k- vLi`”; gs ek.kwlgh ukgh vkf.k i'kwgh ukgh- gh foHkkx.kh tk.khoiwoZd dsY;kps fnlrs-5 fganw /keZ 'kkL=dkjkauh ^vH;qn;&fu%Js;l fl)h%* v”kh loZlaer /kekZph O;k[;k lkafxryh R;kr ikjekfFkZd vkf.k ,sfgd v”kh foHkkx.kh vkgs ikjekfFkZd /keZ gk eks{kizkIrhlkBh ekxZ nk[kforks o ,sfgd /keZ bgykSfdd dY;k.klkBh uhfrfu;ekaps fucZa/k ?kkywu nsrks- ,danj loZp /keZ ikjekfFkZdn`"V;k ,d:ip vkgs-  /kekZarjkus euq";kP;k vkRE;kpk v/k%ikr gksrks gh fopkjlj.kh oSKkfud ikrGhoj ok rRofparukP;k ikrGhoj Qksy Bjrs- gs lkax.kkjs yksd vekuq"k] /kekZa/k] LokrkZa/k vlsp vlrkr- vkgs R;k tUekrp tj lq[k ukgh R;kpk Qk;nk dk; \ eks{k feGowu nqlÚ;k tUekps lkFkZd d:u ?ks.;klkBh vkgs rks tUe dk ok;k ?kkyok;pk gk fopkj tks ln~fopkjh ek.kwl djrks R;kyk /kekZarjkr dqByhgh m.kho Hkklr ukgh- /kkj.kkr /keZ% ;kph ,sfgd cktw y{kkr ?ksryh rj tks /keZ 'kjhjkps] cq)hps ;ksX; jhrhus /kkj.k iks"k.k djrks rksp [kjk ekuorkoknh /keZ i.k Hkkjrh; vkf.k txkrhy loZp /kekZae/;s ek.klkaek.klkae/;s foHkktu d:u vLi`”;kauk R;kp /kekZph ek= osxGh fu;ekoyh vlY;kus R;kyk vkiys vk;q"; lq[kog djrk ;s.ks 'kD;p gksr ukgh- ^^fganw /kekZus vLi`”;kauk 'krdkuq”krds  ik;nGh nMiwu Bsowu R;kaP;k bgykSfdd dY;k.kkP;k ekxkZr dkVs il:u Bsoys vkgsr- Eg.kwup tks /keZ vkiyh /kkj.kk d: 'kdsy] vkiY;k 'kkjhfjd vkf.k ckSf/kd fodklkyk oko nsbZy v”kkp /kekZr vLi`”; oxkZyk izos”k djko;kpk vkgs-**6 gs MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkaps fopkj vkiY;k cgqtu cka/kokalkBh vktgh dY;k.kdkjhp Bjrkauk fnlr vkgs-
/kekZaps fu;e gs ek.klklkBh vkgs ek= ek.kla fu;ekalkBh ukgh- fu;ekaps izkcY; gs ek.klkaP;k v/kksxrhlkBh gksr vlsy rj rs fu;e ul.ksp mfpr Bjrs- fganw /kekZr useds gsp fnlwu ;srs- /kekZarjkph ?kks"k.kk dsY;kuarj ukf”kdP;k /keZekrZaMkaph izfrfØ;k ^egkj esyk vkf.k foVkG xsyk* v”kh gksrh- ;kp dkGkr eqlyekuh iq<kÚ;kauhgh fganwLFkkukr eqfLye la[;kcG ok<fo.;kP;k gsrwus ^vkeP;k /kekZr ;k* vls lkdMs ckcklkgsckauk eqfLye iq<kÚ;kauh ?kkrys Eg.kts ek.klkaP;k dêj /keZcq)hiq<s R;kaph ek.kwldh dqBs xgkG gksrs gsp R;kauk mexr ukgh-
fganw /kekZyk ckcklkgsckapk fojks/k uOgrk ijarq R;k /kekZrhy fo"kerk u"V d:u lerkf/kf"Br yksd”kkgh izLFkkfir gksbZy ;k vk”ksus vusd vLi`”;ks)kjd y<s mHkk:u ikfgys ijarq iksVkrhy eG tksi;Zar vkr vlsy rksi;Zar dqMh 'kq)h gksr ukgh( R;kizek.ks fganw /kekZrhy tGeVa dk<.ks gs /kekZarjkf”kok; 'kD; ukgh ;kph tk.kho R;kauk >kyh- fganw /kekZpk R;kx gk iz”u tsOgk vkyk rsOgk fganwRookn;kaP;k >ksik mMkY;k 'kadjkpk;Z] MkW- dqrZdksVh] MkW- eqats] bR;kfnauh ^vLi`”;kauh fganw /kekZP;k toG vl.kkÚ;k 'kh[k /kekZr tkos* vls vktZo ckcklkgsckauk dsys-7 ek= fganw /kekZr ts ukgh rs 'kh[k iaFkkr vkgs- lerk] ca/kqrk] Lodh;klaca/kh vkiqydh g;k ek.kwldhP;k xks"Vh 'kh[k /kekZr vkgs- ijarq vLi`”;kauk Hkkjrh; /kekZr ghu ntkZpsp LFkku vkys vlrs-6 Eg.kwu 1936 P;k ;k 'kh[k /kekZP;k fopkjkuarj ckcklkgsckuh eqGP;k Hkkjrh; oa”kkP;k cq)kP;k vf[ky ekuorkoknh /kEekpkp Lohdkj dsyk dh T;k /kEekr ekuoh Lokra«;] lerk] ca/kqrk] lkekftd U;k;] la?kBu] LolkeF;Z] lalkjlq[k] LokfHkeku] gDd] f”k{k.k bR;knh xks"V lgt lk/; gksbZy-
Ø  21 O;k 'krdkrhy /kekZarj
21 O;k 'krdkrhy vusd /kkfeZd myk<kyh >kY;k- R;kr f[kz”pu] eqfLye] fganw /kekZps izkcY; fnlwu ;srs- 1956 uarj MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkauh cq)rRoKkukoj vk/kkjhr lerk] Lokra«;] U;k;kph jkT;?kVuk ;k ns”kkyk cgky dsyh- rls ikgw tkrk ?kVuk T;k fno”kh ykxw >kyh R;kp fno”kh Hkkjr CkkS)e; >kyk- ns”kkP;k /otkoj nsokuafiz; lezkV v”kksdkps lerkf/k"Bhr pØ R;kph Xogh nsrs- ;k ?kVus}kjs f”k{k.k] Kku rGkxGkrhy yksdkai;Zar iksgpys- fi<;ku~fi<;k nkfjnz;kr] vKkukr f[kpir iMysyk lekt tkx`r Ogk;yk ykxyk- 1960 uarj vkikiY;k O;Fkk ekaM.;kps /kkMl izR;sd lektkrhy ?kVdkdMwu Ogk;yk ykxys- R;akP;k /kekZrhy Lor%ps LFkku mexk;yk ykxys vkf.k ckcklkgsckaeqGs nfyr lekt fganw /kekZpk R;kx d:u 50 o"kkZrp izR;sd {ks=kr fo|eku >kY;kps fp= cgqtukrhyp dkghauk HksMlkor jkfgyY;kps izR;arj ;sr vkgs- ;kpsp ifjektZu Eg.kts ljG cq) /kEekr u ;srk uouO;k /kekZph Lfkiuk d:u Lor%ph o vkiY;k lektkph t.kw rs Qlo.kwdp djhr vkgs- cq) /kEekr ;s.;kps /kkMl R;kauk vktikosrks >kys ukgh- vFkkZr cq) /kEekpk Lohdkj dsY;kf”kok; rj.ksik; ukgh ;kph tk.kho R;kaukgh vkgs- vkt uk m|k rsgh /kkMl rs djrhy vlk vk”kokn O;Dr d:;k-
      vusd f[kz”pu /keZizlkjd  cgqtukaP;k nkfjnz;kpk Qk;nk ?ksÅu R;kauk f[kz”pu /kekZdMs oGforkauk fnlrs- /kekZph tcjnLrh d:u pkyr ukgh- /kekZarj gs eukP;k ikrGhoj vkRelkr djrk ;k;yk gos- rsOgkp /keZ fujarj fVdrks- vktP;k ?kMhyk dsoG oSpkfjd ikrGhoj /kEekps LFkku iVwu cgwtukrhy vusd tkrh&iksVTkkrh] tekrhalg czkã.kkrY;kgh vusd ln~foosdh O;fDrauh cq)/kEekrp /kekZarj dsys vkgs- gs loZ Kkup{kw m?kMs BsÅu tx.kkÚ;kyk lgt izR;;kl ;sbZy- ek.klkyk thou ,dnkp feGrs rksp tUe QDr R;kP;k gkrh vlrks- R;kps lkFkZd R;kus cq)kP;k ^cgqtu fgrk;( cgqtu lq[kk;* v”kk cq)kP;k /kEekr ;sÅu djkos- vlk vk”kkokn ekuodsanzh cq)/kEe gtkjks o"kZs ekuo tkrhyk nsr jkfgyk o iq<s pkywu vls >kys rj txkr QDr ,dp tkr fnlsy vkf.k rh Eg.kts cq)iz.khr ^ek.kwl* ;kps Js; tkbZy FksV MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkauk- Eg.kwup MkW- ckcklkgsc vkacsMdjiz.khr cq)/kEekpkp dsoG fopkj d:u R;kps vkpj.k djkos- ckcklkgsckapk cq) gk bgoknh] HkkSfrdoknh] tMoknh o dk;Zdkj.kHkko rikl.kkjk vkgs- gkp cq) 1956 lkyh ukxiwjP;k nh{kkHkwehoj yk[kks cka/kokaps nfyrRo >qxk:u ckS)Ro Lohdkjys- ;k lektcka/kokalkBh R;kauh laiw.kZ ckS)rRoKkukph ekaM.kh dsoG 22 izfrKkae/;s d:u Bsoyh vkgs- ;k 22 izfrKk tjh lkaHkkGrk vkY;k rjh ekulkps thou lkFkZd gksbZy ;kr frGek= 'kadk ukgh-

---------------------------

प्रा. पद्माकर तामगाडगे मुंबई.

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

महिला सक्षमीकरण सुरु आहे. . .

|| सृजनवेध || महिला सक्षमीकरण सुरु आहे. . . - डॉ. पद्माकर तामगाडगे महिला सक्षमीकरणाची प्रक्रिया केव्हा पासून सुरु झाली ? याचा विचार केल्यास. लगेच ८ मार्च हा आंतरराष्ट्रीय महिला दिन आठवतो आणि त्याच बरोबर आठवतो त्या घटनेमागील इतिहास. क्लारा जेटकिन या रूसी महिलेने सर्वप्रथम आंतरराष्ट्रीय समाजवादी महिला अधिवेशनाचा प्रस्ताव ठेवला होता . दर वर्षी ८ मार्च हा जागतिक महिला दिन म्हणून साजरा केला जावा. तिने जगातील सर्व महिलांना आवाहन केले आणि पुरुष आणि महिलांमध्ये कुठल्याही प्रकारची दरी निर्माण होऊ नये. जर पुरुष झगडा करीत असेल तर महिलांनी शांत राहून सामंजस्याने विचार करून, शांतपणे लढावे. आणि मग १९११ पासून १९१५ पर्यंत सातत्याने ८ मार्च हा महिला दिवस म्हणून जगभर साजरा केला गेला. महिलांना संगठीत करण्यासाठी सेंट पीटर्सबर्ग शहरात ‘राबोनित्सा’ पत्रिका काढली गेली. आणि इथूनच महिलांवरील होणारे अन्याय अत्याचार, असमानता यांच्या विरोधात एक सक्षम नेतृत्व उभारल्या गेले. पहिल्या महायुद्धातील कालावधीत ओस्लो(नार्वे) मधील महिलांनी युद्धाचा निषेध दर्शविला, रशियन क्रांतीची सुरुवात ८ मार्च १९१...

अचल चेतनागृह : राजगृह -डॉ. पद्माकर तामगाडगे

अचल चेतनागृह : “राजगृह” “Education is not preparation for life: education is life itself.” John Dewey डॉ . बाबासाहेब आंबेडकरांचा आयुष्यपट पहिला तरी जगातील प्रत्येक माणूस दिपून जातो असा लख्ख जीवन प्रवास जगातील अपवादात्मक विभूतीचाच असेल! किंबहुना फक्त डॉ. बाबासाहेबांचाच असेल... आयुष्यातील एकेक घटना आणि त्या घटना-प्रसंगांना येणारे अवघड वळण, आयुष्याच्या पावलोपावली येणारा नित्य संघर्ष. अस्पृश्यतेच्या सावटाखाली जगतांना येणाऱ्या अपमानाची झळ सोसत सर्वोच्च स्थानी पोहोचण्याचे परम ध्येय. उजेड मागत फिरणाऱ्या कफल्लक पिढ्यांना त्यांच्या झोळ्या लख्ख प्रकाशाने भरून काळोखाला प्रकाशमान करणारा हा महासूर्य. एकाच आयुष्यात अलौकिक म्हणावे, जादुई म्हणावे असे कार्य या महामानवाच्या हयातीत त्यांनी केले आहे. त्यांच्या उत्तुंग कार्याचा, व्यक्तिमत्वाचा वेध शब्दात पकडता येईल असा शब्दच कोणत्या भाषेत उपलब्ध नाही. अशाच एका पैलूचा या निमित्ताने धांडोळा या लेखाच्या निमित्ताने घेणार आहोत. महामानव डॉ. बाबासाहेबांचे एकूण आयुष्य पहिले तर प्रत्येक गोष्टीसाठी धडपड आहे. कोणतीच गोष्ट त्यांना सहजासहजी प्राप्त झाली नाह...

तृतीयपंथीयांची अवहेलना का ?

तृतीयपंथीयांची अवहेलना का ? डॉ. पद्माकर तामगाडगे,             तृतीयपंथी, हिजडा, किन्नर, नपुंसक, षंढ असे नानाविध दुषणे लावून मानवी समाजातील एका संवेदनशील जीवाचे, माणसाचे माणूसपण हिरावून घेणे हे लाजिरवाणे नव्हे काय? जगात केवळ दोन लिंग अस्तित्वात आहे आणि ते म्हणजे स्त्री आणि पुरुष. तिसऱ्या लिंगाच्या माणसाने कुठे जायचे? त्याला जगण्याचा अधिकार नाही का ? वरील शब्द उच्चारताच हीन भाव उत्पन्न होतो. त्याचे कारण समाजाची मानसिकता हेच आहे. महाराष्ट्र शब्द कोशात दिलेल्या अर्थानुसार ‘हिजडा’ म्हणजे पुरुष वेषधारी नपुंसक, षंढ, निर्लज्ज- बीभत्स हावभाव, भाषण करणारा माणूस. किंवा निसत्व, दुबळा, पौरुष्यहीन माणूस, त्यातही पुष्टी जोडून काही हिजडे स्त्रीवेशात गावात दरसाल गरिबश्रीमान्तांकडून पैसे उकळतात त्यास वतनदार हिजडे म्हणतात. असे वर्णन येते. हे संपूर्ण हीनता व्यक्त करणारे व याच मानसिकतेतून तृतीयपंथीयांना हीन वर्तन करण्यास प्रवृत्त करणारी वागणूक हा समाज देतो. आज तृतीयापंथीयांच्या अशा बीभत्स स्थितीला समाजाची मानसिकताच जबाबदार आहे. कारण माणूस म...