"वाचन संस्कृतीचे बदलते संदर्भ"
vktps ;qx Li/ksZps ;qx vls vki.k ckg;kRdkjh o`Rrhus Eg.krks i.k Li/kkZ dq.kkph \ d”kkph \ o dk \ ;kps mRrj “kks/kk;P;k dpkV;kr dq.khgh iMrkauk fnlr ukgh- 21 os “krd oSKkfud] HkkSfrd] Økarhus u[kf”k[kkar jljlysys vkgs- ek= lax.kd] eksckbZy] eksBeksB;k vkS|ksfxd laLFkk] R;kaps O;koLFkkiu dkS”kY;] eksBeksB;k bekjrh] uouohu “kks/k o R;kpk >ikV;kus tiekilkr okij g;k lxG;kp ckch lkaÁr ;qxkr loZp Fkjkrhy O;fDrauk letwu ?ks.ks vfoHkkT; >kY;k vkgs-ifj.kker% gh lxGh vk/kqfudrk Hkkjrklkj[;k [ksM;krhy [ksMwrki;Zar iksgpsy dk\ vlk Á”u mifLFkr gksrks-
egkRek xka/khauh ^[ksM;kdMs pyk*]^[ksMs Lo;aiw.kZ cuok* vlk lans”k fnyk gksrk ek= iqjksxkeh Eg.kfoY;k tk.kkÚ;k egkjk’VªkP;k vusd nwxZe Hkkxkr ekulkyk ?kkcj.kkjh vkfne ekula vktgh jkukoukr daneqGs [kkÅu txrkgsr- ;kdMs “kklukps o turspsgh y{k ukgh- R;kps iquoZlu d:u R;kaP;k iq<P;k fi<hykrjh ;k tkpkrwu eqDr djrk vkys rjh ns”k Áxrhps ikÅy mpyw ykxyk vls Eg.krk ;sbZy- ;kp fLFkrhyk lq/kkj.;klkBh MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkauh ^”kgjkdMs pyk* gk lans”k fnyk-ts.ksd:u fi<htkr ikjaikfjd O;olk;kyk frykatyh nsÅu vk/kqfudrs”kh tjkrjh lkaxM ?kky.;kl R;kauh f”kdkos o R;kaP;k iq<hy fi<hus f”k{k.k ?ksÅu “kkldh; {ks=kr uksdÚ;k feGokO;kr o vkiys vkf.k i;kZ;kus vkiY;k lektkps thoueku mapokos- ;kpk vFkZ vkfFkZd lqcRrk vk.kwu pSfur thoueku O;rhr djkos vls uOgs( rj vkfFkZd LFkS;Z ykHkysY;kauh vkiY;k lekt cka/kokauk mUurhP;k fn”ksuh ;ksX; ekxZn”kZu d:u gkrHkkj ykokok- ;k djhrk “kS{kf.kd Økarh gks.ks egRxjtsps vkgs- R;klkBh okÍsy rs dj.;kph efu”kk o ftÌ vlkoh ykxrs- ,dk egkekuokus nwyZf{kr lektkyk dsoG f”k{k.kkP;k cGkoj vkt loksZPp LFkkuh usÅu Boys gs vkiu fol:u pky.kkj ukgh-
f”k{k.kps vk/kqfud :i ikgwu vkepk xzkeh.k] xjhc cgqtu oxZ pØkowu tkrks- Li/ksZr rks fVdko /k: “kdr ukgh- gk U;quxaM fuekZ.k gksÅu mn~xkjrks ^f”kdwu dks.kyk uksdÚ;k feGrs(ckitk|k;pa ts pkyw vkgs rsp iq<a jsVw!** ex ,d fnM ,dj tfeuhoj mnjfuokZg dj.kkjk “ksrdjh eqykyk R;kp fi<htkr nkfjæ;kr <dyrks- Ugoh] f”kaih] pkaHkkj] dqaHkkj] rsyh] rkacksGh] dq.kch --------- bR;knh tSls Fks oknh] ikjaikfjd fopkj uofi<;kauk Mc?kkbZyk o v/kksxrhyk us.kkjs Bjrkr-
[kjs lkaxk;ps rj f”k{k.kkpk vFkZ dk; \ o dlk \ R;kpk ekuoh thouk”kh vUo;kFkZ dk; \ dsoG pkaxY;k ixkjkph uksdjh feGkoh Eg.kwu vki.k f”kdk;ps \ ;kps mRrj ^ukgh* vlsp n;kos ykxsy- HkkSfrd vkf.k uSfrd –‘Vhus T;k xks’VheqGs O;fDrpk o lektkpk fodkl gksrks- R;kykp f”k{k.k gh laKk [kÚ;k vFkkZus ykxw gksrs- “Development of character or mental power” Eg.kts f”k{k.k ;k O;k[;srwu uSfrd ek.kwl ?kM.;kpkp lans”k /ofur gksrks- Á”ukafdr eqÌk gk vkgs dh f”k{k.kkpk eqG gsrw dks.krk\ rj f”k{k.kkpk Á/kku gsrw lkekftd ntkZ mapko.ks gk gks; vkf.k uarj uksdjh fdaok vkfFkZd lqcÙklkBh- ek= loZ lkekU; turspk dy vlk fnlrks dh ^f”k{k.k Eg.kts uksdjh* gsp lfedj.k loZ= Ápyhr >kY;kps fnlrs- vkiY;k eqfDrnkR;kdMs oGwu ikfgY;kl y{kkr ;sbZy- MkW- ckcklkgsc vkacsMdjkaP;k inO;k y{kkr ?ksrY;kl rRdkyhu fczVh”k “kklukrhy cM;krhy cMh uksdjh ok fons”kkrlq)k loksZPp inkP;kuksdÚ;k fyy;k feGkY;k vlR;k ek= R;k egkiq:’kkus dsoG in] Áfr’Bk] iSlk /kqMdkowu vkiY;k nhu cka/kokps fgr tksiklys- Eg.kwu f”k{k.k gh ek.klkyk ek.kwli.k ns.kkjh ÁfØ;k vkgs- okpu laLd`fryk tiys ikfgts l|kP;k ;qok fi<hyk okpukpk xa/k ukgh vls EgVys tkrs R;kr rF;ka”k vlY;kps ekU; djkos ykxrs- ifj.kker% R;kauk Lorkpk o vkiY;k iwoZtkapk bfrgkl Kkr ukgh- ckcklkgsc Eg.krkr ^T;kyk Lorkpk bfrgkl Kkr ukgh rks bfrgkl ?kMfor ukgh* Eg.kwu ^^fefyan iUg** gk xzaFk okpwu rdZfonX/k Ogkos] dks.kkyk dls pi[ky mRrj n;kos rs ^fefyan iUg* gk xzaFk f”kdfors- cq)hph /kkj rsOgkp y{kkr ;srs- ^^FkksMs fnol rjh e| oT;Z djk A rksp iSlk ykok xzaFkklkBh A ** Eg.k.kkjs tksrhck Qqys xazFkkauk fo”ks”k egRo nsrkauk fnlrkr- Lor% MkW-ckcklkgsc vkacsMdjkaps le`) o fo”kky xzaFkky; gksrs- R;kr vFkZ”kkL=] jkT;”kkL=] dk;nk] /keZ] bfrgkl] laj{k.k] uhfr”kkL=] pfj=] cky”kkL=] Hkwxksy R;kpÁek.ks o`Rri=s] ekflds o fofo/k Hkk’ksps “kCndks”k vls foHkkxysys xzaFkky; laxzkgh gksrs- eqacvZP;k ^jktx`gkr* 22]000 rj fnYyhe/;s 15]000 fuoMd xzaFk gksrs- ?kjkrhy xzaFk “kksHkspsgh ulkos okpu] euu] fparukus Kkud{kk foLr`r dj.;kpk ekul Bk;h vlk;yk ikfgts- ckcklkgsc Eg.krkr] ^^dks.kR;kgh lektkph mUurh Eg.kts vkfFkZd Á”uka”kh tksMysyh tkrs gs [kjs ukgh- dkj.k lokZaph mUurh rhp vkgs rh f”k{k.kkr vkgs- f”k{k.k ?ksrY;kf”kok; lokZafx.k fodkl “kD; ukgh-** Eg.kwu vktP;k Li/ksZP;k ;qxkr iapsafnz;kauk lpsr Bsowu Lor%p Lor%yk fl) dsys ikfgts-
vktfLFkrhyk f”k{k.k egkxMs >kys- tkxfrdhdj.k] [kktxhdj.k] ls>lkj[;k vk/kqfudhdj.kkP;k ukokus cgqtukapk ?kkr gksr vkgs ;kpk QVdk cgqtukaukp clrks rsOgk osGhp lko/k gksÅu r:.k fi<hus rksMxk “kks/kyk ikfgt^dkWyst ykbZQ* Eg.kwu dsoG eneLr ]csHkku gksÅu tx.;kis{kk ;qok fo|kF;kZauh leLr cgqtukapk fopkj d:u R;kaP;k fgrkP;k ;kstuk Hkku BsÅu vk[k.ks o csHkku gksÅu jkco.ks gsp ;sR;k fi<hps y{; vlkos- cq)”kklukrgh f”k{k.kkyk Ák/kkU; gksrs- vksnUriqjh] ukyank] foØef”kyk] txrYyk] r{kf”kyk v”kh fo|kihBs o “kS{kf.kd dsanzs gksrh- 12 O;k “krdkP;k mRrjk/kkZr ukyank fogkjkr fo”kky xzaFkky; gksrs ts rkMi=s o Hkksti=s oki:u xzaFk fl) dsys gksrs- toGtoG 2]00000 xzaFklaink frFks gksrh- EysaPNkaP;k vkØe.kkr ukyank fo|kihB HkLelkr >kys- vkf.k toGtoG lgk efgus fo|kihBkrhy iqLrds tGr jkfgyh-;ko:u rRdkyhu xzaFkle`)h vkf.k R;kph fo”kkyrk y{kkr ;srs-
,danjp egkiq:”kkauk /kx/kxR;k fu[kkÚ;ko:u tkos ykxrs gs lR; vkgs gs y{kkr BsÅup rh /kx vki.kgh lkslwu ikg.;kps /kkMl o /kS;Z f”k{k.kp nsrs m|kpk lerkf/k’Bhr Hkkjr] Ácq) Hkkjr ;sR;k uO;k fi<hO;k mesnhoj mHkk vkgs- lR;kUos”kukr x<wu thoukps okLrolkSan;Z] thoukP;kp f<xkÚ;krwu dk<wu nk[ko.;kps cyLFkku r:.k fi<hoj vkgs- ;kps lnksfUor Hkku cgqtu fo|kF;kkZuh Bsokos o f”k{k.k Eg.kts dsoG ixkj ns.kkÚ;k uksdÚ;kadjhrk ulwu uSfrd] lkekftd] ntkZ mapko.kkjs Bjkos gsp rqeP;k] vkeP;k] ns”kkP;k o txkP;k fgrkps gksbZy-
प्रा. पद्माकर तामगाडगे, मुंबई.
m|kpk lerkf/k’Bhr Hkkjr] Ácq) Hkkjr ;sR;k uO;k fi<hO;k mesnhoj mHkk vkgs- lR;kUos”kukr x<wu thoukps okLrolkSan;Z] thoukP;kp f<xkÚ;krwu dk<wu nk[ko.;kps cyLFkku r:.k fi<hoj vkgs- ;kps lnksfUor Hkku cgqtu fo|kF;kkZuh Bsokos o f”k{k.k Eg.kts dsoG ixkj ns.kkÚ;k uksdÚ;kadjhrk ulwu uSfrd] lkekftd] ntkZ mapko.kkjs Bjkos gsp rqeP;k] vkeP;k] ns”kkP;k o txkP;k fgrkps gksbZy
ReplyDelete